ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดอุดรธานีเป็นศาลพิเศษในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรม ก่อนที่ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดอุดรธานีจะจัดตั้งขึ้น  จังหวัดอุดรธานีมีสถิติการ กระทำความผิดของเด็กและเยาวชนและคดีครอบครัวในแต่ละปีเพิ่มมากขึ้น  แต่จังหวัดอุดรธานียังไม่มีการจัดตั้งศาลที่มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีเยาวชนและครอบครัวขึ้นไว้โดยเฉพาะ  การดำเนินคดีเกี่ยวกับการกระทำความผิดของเด็กและเยาวชนและคดีครอบครัวจึงต้องกระทำในศาลจังหวัด  ซึ่งทำให้เด็กและเยาวชน    ผู้ถูกดำเนินคดีมิได้รับประโยชน์จากการคุ้มครองสิทธิตามกฎหมายว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว  ด้วยเหตุนี้พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช  (พระราชอิสริยยศในขณะนั้น)   จึงได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ  ให้ตราพระราชกฤษฎีกากำหนดวันเปิดทำการแผนกคดีเยาวชนและครอบครัวในศาลจังหวัดอุดรธานีเพื่อทำการพิจารณาพิพากษาคดีเยาวชนและครอบครัว  ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดอุดรธานีจึงได้จัดตั้งขึ้น  เมื่อวันที่  ๗  สิงหาคม  ๒๕๓๘  เพื่อทำหน้าที่พิจารณาพิพากษาคดีเยาวชนและครอบครัว  และมีเขตอำนาจตลอดท้องที่จังหวัดอุดรธานี  ในระยะแรกศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดอุดรธานีได้ใช้อาคารศาลาประชากรอุดรสามัคคี  ซึ่งเป็นหอประชุมขององค์การบริหารส่วนจังหวัดอุดรธานีเป็นที่ทำการชั่วคราว  ตั้งอยู่ถนน   มุขมนตรี  ตำบลหมากแข้ง  อำเภอเมืองอุดรธานี  จังหวัดอุดรธานี  เป็นที่ทำการตั้งแต่ปี  พ.ศ.  ๒๕๓๘  เป็นต้นมา     

                  ทั้งนี้เมื่อวันที่  ๒๒  พฤษภาคม  พ.ศ.  ๒๕๕๔  พระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว  พ.ศ.  ๒๕๕๓  บังคับใช้  มาตรา ๒๐๒  บัญญัติว่า  “ให้แผนกคดีเยาวชนและครอบครัวซึ่งเปิดทำการอยู่ก่อนวันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับเป็นศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัด  โดยมีเขตอำนาจเช่นเดียวกับแผนกคดีเยาวชนและครอบครัวดังกล่าว  และให้ยุบเลิกแผนกคดีเยาวชนและครอบครัว”